آخِر، من تا این حدّ دل‌دارم که این یاران که به نزد من می‌آیند، از بیمِ آن که مَلول نشوند شعری می‌گویم تا به آن مشغول شوند، و اگرنه من از کجا، شعر از کجا؟ والله که من از شعر بیزارم و پیش من از این بَتَر چیزی نیست. همچنان است که یکی دست در شکنبۀ گُه کرده است و آن را می‌شویَد برای آرزوی مهمان، چون اشتهای مهمان به شکنبه است، مرا لازم شد[۱]. آخِر آدمی بنگرد که خَلق را در فلان شهر چه کالا می‌باید و چه کالا را خریدارند، آن خَرَد و آن فُروشَد، اگرچه دُون‌ترِ متاع‌ها باشد. من تحصیل‌ها کردم در عُلوم و رنج‌ها بُردم که نزد من فُضلا و مُحقّقان و زیرکان و نُغول اندیشان[۲] آیند تا بر ایشان چیزهای غریب و نفیس و دقیق عَرض کنم. حق تعالی خود چنین خواست، آن همه عِلم‌ها را این‌جا جمع کرد و آن رنج‌ها را این‌جا آورد که من بدین کار مشغول شوم، چه توانم کردن؟ در ولایت و قوم ما از شاعری[۳] ننگ‌تر کاری نبود، امّا اگر در آن ولایت می‌ماندیم موافقِ طبعِ ایشان می‌زیستیم و آن می‌وَرزیدیم که ایشان خواستندی، مثلِ درس گفتن و تصنیف کُتُب کردن و تذکیر و وَعظ گفتن و زُهد و عَملِ ظاهر وَرزیدن.
