شرح و تفسیر مکر کردن مریدان کی خلوت را بشکن

دفتر اول بخش”۲۷”

تفسیر مکر کردن مریدان کی خلوت را بشکن

••ای وزیر خلوت رابشکن وبیرون بیا
مارابیش ازاین منتظرنگذار

••جمله گفتند ای حکیم رخنه‌جو
این فریب و این جفا با ما مگو

تو می خواهی ما را، از سرت باز کنی! به دنبال نخودسیاه بفرستی! هنوز آن ظرفیت در ما ایجاد نشده است، که بتوانیم روی پای خودمان بایستیم! هنوز به تو متکی هستیم.

••چارپا را قدر طاقت با رنه
بر ضعیفان قدر قوت کار نه
دانهٔ هر مرغ اندازهٔ ویست
طعمهٔ هر مرغ انجیری کیست

هرکسی به اندازه خودش می تواند، دانه بخورد! هرمرغ نمی توانداندازه انجیری بخورد.

••طفل را گر نان دهی بر جای شیر
طفل مسکین را از آن نان مرده گیر

درست است، که نان ذاتاً بد نیست، اما اگر به طفل نان بدهید، به جای شیر طفل میمیرد؛

••چونک دندانها بر آرد بعد از آن
هم بخود گردد دلش جویای نان

وقتی دندان درآورد، آن ظرفیت درونش ایجادشود، خودش به دنبال نان میرود. پس معلم، آن نیست که!بایدونبایدها واطلاعات بیشتری درذهن بچه بکارد،( درذهن مرید) بلکه بایداز آن مراقبت کند، تادندان دربیاورد؛
وقتی دندان عقلش درآمد،خودش به دنبال نان حقیقت میرود.

••مرغ پر نارسته چون پران شود
لقمهٔ هر گربهٔ دران شود

مرغی که پَر، درنیاورده است! چگونه می تواندبِپَرَد؟ اگر از لانه بیرون بیاد، لقمه ی هرگربه ی درنده ای می شود. تو مراقبش باش، انسان فطرتاً همه چیزرا در خودش دارد

و علم الادم اسماء کلها

خلق الانسان فی احسن التقویم

انسان را در تعادل کامل آفریدیم، چیزی کم ندارد، فقط به عنوان پدر، مادر، معلم ،استادوهرچیزی که اسمت هست! مراقبت کن، که من دندان در بیاورم خودم به وقتش،خواهم خورد.
پَردربیاورم، به وقتش خواهم پَرید.

••چون بر آرد پر بپرد او بخود
بی‌تکلف بی‌صفیر نیک و بد

وقتی پر، در بیاورم خودم خواهم پرید، نمی خواهد به من تکلیف کنی بپَر نمی خواهد، به من بگویی الان وقتش هست! وقتش نیست! سوت بزنی( صفیربزنی)

••دیو را نطق تو خامش می‌کند
گوش ما را گفت تو هش می‌کند

هنوز ما وابسته توهستیم( ای وزیر) هنوز پر، دندان درنیاورده ایم! هنوز دیو درونمان را صحبتهای تو خاموش می کند؛

••گوش ما هوشست چون گویا توی
خشک ما بحرست چون دریا توی

گوش ما هوشیارمیشود، وقتی تو حرفهای حِکمت آموزت را می گویی

••با تو ما را خاک بهتر از فلک
ای سماک از تو منور تا سمک

از زمین تا آسمان باتو مُنوّراست

••بی‌تو ما را بر فلک تاریکیست
با تو ای ماه این فلک باری کیست

با تو زندان، ما  را خوشتر است؛ وقتی تو هستی! این فلک وکهکشانهای ظاهری درمقابل تو!چیست!؟

••صورت رفعت بود افلاک را
معنی رفعت روان پاک را

آسمانها، بزرگی ظاهری دارند،
اما روان پاک، رَفعَت باطنی دارد.

••صورت رفعت برای جسمهاست
جسمها در پیش معنی اسمهاست

ظاهر بزرگی ها برای تن است، که‌ چشم، تَن آنها را ببیند، جسم در پیش باطن و معنی، جز اسمی،ظاهری بیش نیست.