شرح و تفسیر مغرور شدن مریدان محتاج به مدعیان مزور

مغرور شدن مریدان محتاج به مدعیان مزور و ایشان رو شیخ و محتشم و واصل پنداشتن و نقل از نقد فرق نادانستن و بربسته را از بررسته

انسانهایی که واقعا فقرند دنبال مرادی میروند، دنبال استادانی به راه میافتند اما چون قدرت تشخیص ندارند گرفتار مدعیان متظاهر و ریاکار میافتند و آنها را شیخ خود قرار میدهند و نمی دانند آنچه استادان می گویند نقل و تئوریات هست یا نقد هستند، نقد به معنای حکمتی که از درون خودش بیرون میاید و کسی که پاهایش به رنجیر علایق و تعلقات بسته شده است به زنجیر رذایل بسته شده است نمی دانند که این استاد خودش رها شده است یا نه؟
بربسته یعنی اسیر
بر رسته یعنی رها

••بهر این گفتند دانایان بفن
میهمان محسنان باید شدن

به خاطر این دانایان گفتند: که انسان باید میهمان استادی باشد که خودش راه را رفته است و رها شده آنچه می گوید نقلیات نیست بلکه نقدیات و حکمتهایی دارد که از درون خودش بیرون می آید.

••تو مرید و میهمان آن کسی
کو ستاند حاصلت را از خسی

باید مهمان و مرید کسی شوی که دانه ی گندم محصولت را از کاه جدا کند. یعنی از ماست مو را بیرون بکشد.

••نیست چیره چون ترا چیره کند
نور ندهد مر ترا تیره کند

بر نفسش چیره نگشته است تا تو را هم بر نفست چیره کند فقط یک عده تئوریات آموخته و می گوید، حرف و لاف زیاد میزند. نوری ندارد که به تو نور بدهد تو را هم تیره و سنگین جان می کند.

••چون ورا نوری نبود اندر قران
نور کی یابند از وی دیگران

وقتی نوری نزدیکش نیست دیگران چگونه از وی نور بگیرند؟

••همچو اعمش کو کند داروی چشم
چه کشد در چشمها الا که یشم

خودش دارو را نمی بیند به چشمش جای اینکه سرمه بکشد یشم می کشد. یشم یه نوع خاک است که کورترش می کند

••حال ما اینست در فقر و عنا
هیچ مهمانی مبا مغرور ما

ما انسانها همین هستیم در فقر معرفتی و رنجی که می کشیم خدا کند کسی نیاید ما را استاد خطاب کند و مغرور و فریفته ما شود.

••قحط ده سال ار ندیدی در صور
چشمها بگشا و اندر ما نگر

ظاهرا آنها را زن می گوید اما مولانا می خواهد حرفش را به ما برساند. ما مانند قحطی کشیده ی ده ساله میمانیم درون ما در ظاهر اینگونه است، چشمت را باز کن و خوب نگاه کن

••ظاهر ما چون درون مدعی
در دلش ظلمت زبانش شعشعی

ظاهر ما مدعی است و لاف میزنیم
دل ظلمانی است اما زبانش شعله
می کشد

••از خدا بویی نه او را نه اثر
دعویش افزون ز شیث و بوالبشر

از حق بویی نبرده است اما ادعا و لاف زدنهایش از شیث و آدم بوالبشر بیشتر است.

••دیو ننموده ورا هم نقش خویش
او همی‌گوید ز ابدالیم بیش

دیو و جن و پری را هم ندیده است می گوید من جزو ابدال و افراد برتر اولیاءالله هستم.

••حرف درویشان بدزدیده بسی
تا گمان آید که هست او خود کسی

در اینجا درویشان به معنای اولیاء الله هستند که حکمتها از درون آنها جاری میشود حرف آنها را دزدیده و به صورت تئوری در ذهنش ثبت کرده است مانند نوار کاست برای مردم پخش می کند تا مردم فکر کنند کسی هست.

••خرده گیرد در سخن بر بایزید
ننگ دارد از درون او یزید

بر افراد دانا مثل بایزید خرده می گیرد می گوید آنها نمی دانند اما درونش جوری است که یزید از آن فرار می کند سنی ها یزید را جزو کسانی میدانستند که مومن بود، در اینجا آن اعتقاد مولانا لو میرود مشخص است که نه یزید را می پذیرد نه معاویه ونه خلفای راشدین می گوید یزید با آن همه بدی از آن فرار می کند

••بی‌نوا از نان و خوان آسمان
پیش او ننداخت حق یک استخوان

از نان و خوان اسمانی به آن چیزی نرسیده، حق جلویش یک استخوان حکمت هم نیانداخته است.

••او ندا کرده که خوان بنهاده‌ام
نایب حقم خلیفه‌زاده‌ام

به مردم می گوید: بیایید سفره باز کرده ام، استادی می کنم، نایب حق هستم، خدا مرا انتخاب کرده، خلیفه زاده ام

••الصلا ساده‌دلان پیچ پیچ
تا خورید از خوان جودم سیر هیچ

ای مردمانی که ساده دل هستید! ای نادانان بیایید و از سفره ای که پهن کرده ام بخورید در حالی که هیچ چیزی درون آن ندارد‌.

••سالها بر وعدهٔ فردا کسان
گرد آن در گشته فردا نارسان

هر روز می گوید: فردا، فردا، فردا به معرفت میرسید، دنبالرو، پیرو من باشید اما آن فردایی که می گوید هیچگاه از راه نمیرسد

••دیر باید تا که سر آدمی
آشکارا گردد از بیش و کمی

زمان لازم است تا واقعا سِر آدمی، درون انسانها و این استادان متضور بیرون بریزد و مشخص شود که درونشان ظلمانی و تاریک بود.حضرت علی می فرماید:گوهر مردان را زمان آشکار می کند

••زیر دیوار بدن گنجست یا
خانهٔ مارست و مور و اژدها

زیر دیوار این حرفهایش گنجی وجود دارد یا درونش تماماً ابلیس و مار و اژدهاست.

••چونک پیدا گشت کو چیزی نبود
عمر طالب رفت آگاهی چه سود

وقتی آن مرید فهمید که استادش دروغگو بود درونش چیزی نداشت عمر آن مرید و طالب رفت و آگاه شدن چه سودی دارد.